یادداشتهای پراکنده یک معلم

نام درختی است در بهشت:

به باغی در او سایه شاخ طوبی                   به باغی در او چشمه آب کوثر

فرخی

آن چنان که از روایات حضرات معصومین(ع) استنباط می ­شود درخت طوبی تمثل دوستی و ولایت امیر مؤمنان(ع) و خاندان اوست که مدار تمام خوبی‌هاست. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: « فلمّا دخلت الجنة رأیت شجرة طوبی اصلها فی دار علی و ما فی الجنة قصر و لا منزل إلا فیها فتر منها؛ [در شب معراج] زمانی که در بهشت فرود آمدم و درخت طوبی را دیدم که ریشه و تنه آن، در سرای علی(ع) بود. در بهشت، کاخ و کاشانه‌ای نیست، جز آنکه شاخه‌ای از درخت طوبی در آن هست.»(بحارالأنوار، ج 18، ص 408)

همچنین ابن عباس در تفسیر آیه: « طُوبی لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ » به نقل از پیامبر اکرم(ص) می­ نویسد: « لما أسری بی فدخلت الجنة فإذا أنا بشجرة کل ورقة منها تغطی الدنیا و ما فیها تحمل الحلی و الحلل و الطعام ما خلا الشراب و لیس فی الجنة قصر و لا دار و لا بیت إلا فیه غصن من أغصانها و صاحب القصر و الدار و البیت حلیه و حلله و طعامه منها. فقلت: یا جبرئیل؛ ما هذه الشجرة؟ قال: هذه طوبی لک فطوبی لک و لکثیر من أمتک. قلت: فأین منتهاها (یعنی أصلها) قال: فی علی‌بن‌ابی‌طالب ابن عمک؛ در شب معراج هنگامی که داخل بهشت شدم، درختی را دیدم که هر برگی از آن، دنیا و آن‌چه در دنیاست را می‌پوشانید و در هر برگ آن هم زیورآلات و غذا وجود داشت؛ هیچ قصر و خانه‌ای در بهشت نبود، مگر این‌که شاخه‌ای از این درخت، در آن قصر یا خانه وجود داشت و زیور و غذای صاحب آن قصر یا خانه، از این درخت تأمین می‌شد. پس گفتم: « ای جبرئیل، این درخت چیست؟ » گفت: « این درخت طوبی است و خوشا به حال تو و بسیاری از امت تو!» گفتم: « انتهای این درخت (اصل آن) کجاست؟ » گفت: « اصل این درخت در وجود پسرعمویت علی بن ابی‌طالب(ع) است.» (غایة المرام، ج 1، ص72 و بحارالانوار، ج 8، ص150)

در تفسير علی بن‌ إبراهيم‌ از امام صادق‌(ع) نقل شده است که فرمودند:« طوبی شجرة فی الجنّة فی دار أَمير المؤمنين عليه السلام و ليس أحد من شيعته إلا و فی داره غصن من أَغصانها و ورقة من أوراقها يستظلّ تحْتها أمّة من الامم؛ طوبي‌ درختي‌ است‌ در بهشت‌، در خانۀ أميرالمؤمنين‌ عليه‌السّلام‌ و هيچ يك‌ از شيعيان‌ او نيستند مگر آنكه‌ در خانه‌اش‌ يك‌ شاخه‌ از شاخه‌هايش‌ و يا يك‌ برگ‌ از برگ­هايش‌ مي‌باشد كه‌ در زير سايۀ آن‌، امّتي‌ از امّت‌ها می آرمند.»(تفسير قمّي‌، ص‌ 341)

همچنین آن حضرت، در تفسیر آیه شریفه «ألم تر کیف ضرب الله مثلاً کلمةً طیبةً کشجرةٍ طیبةٍ أصلها ثابتٌ و فرعها فی السّماء؛ آیا ندیدی چگونه خداوند کلمه طیبه و گفتار پاکیزه را به درختی پاکیزه مثال زده که ریشه آن [در زمین] ثابت و شاخه آن در آسمان است.»(ابراهیم، آیه 24) فرمودند: « مقصود، نبی اکرم و پیشوایان پس از او هستند که اصل ثابت و پا بر جا دارند و مقصود از «فرعها» ولایت آن سروران است که باید آنها را پذیرفت.»(بحارالأنوار، ج 24، ص141)

بنابراین بهشت که جای طیب و پاکیزه است مکان ورود پاکان و طیبان خواهد بود و حقیقت شجره طوبی، طهارت و پاکی است. با توجه به اینکه طهارت و قداست در دنیا با اشکال گوناگون محقق می­ گردد، در آخرت نیز به صورت درختی با شاخه  های گوناگون تمثل خواهد یافت و چون هر خوبی و خیر از ولایت سرچشمه می­ گیرد بدون ولایت، هیچ چیزی دارای ارزش ذاتی نیست در نتیجه ریشه این درخت در خانه ولایت است.

این درخت شاخه ­های گوناگونی دارد از قبیل: طهارت، رحمت، عافیت، ایثار، إنفاق، عبودیت، عبادت، جهاد، نماز و روزه و... که همه آنها از این تنه و ریشه آبیاری می­ گردد و هر شاخه از این ریشه نیرو می­ گیرد و رشد می ­کند.