یادداشتهای پراکنده یک معلم

یکی از مسائلی که در روابط اجتماعی انسان ها وجود دارد، پرداخت مزد و اجر خدمات است. بی شک انبیا در دوران رسالت خود بیشترین و برترین خدمت را به هم نوعان خود کرده اند و مستحق اجر و مزد هستند. خداوند در آیه23 سوره شوری، مزد رسالت رسول گرامی اسلام(ص) را تعیین فرموده است: « ذَلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لاأَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ؛ این همان [پاداشى] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‏ اند [بدان] مژده داده است. بگو: به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما نمی­ خواهم مگر دوستى در باره خویشاوندان و هر کس نیکى به جاى آورد براى او در ثواب آن خواهیم افزود. قطعا خدا آمرزنده و قدرشناس است.»(شوری، آیه23)

    امام صادق(ع) در شأن نزول این آیه می ­فرمایند: « زمانی که رسول خدا(ص) از حجه الوداع باز می­ گشتند، مردم مدینه به حضور ایشان شرفیاب شدند و عرض کردند: ای رسول خدا! هجرت شما به مدینه منوره شرف و فضیلتی عظیم بود که خداوند بزرگ به ما ارزانی داشت، خداوند دوستان ما را با حضور شما در مدینه خشنود ساخت و دشمنان ما را ذلیل و خوار گردانید. ای پیامبر! برای ما سخت است گروه ­هایی برای رفع مشکلات خود نزد شما می­ آیند و شما مالی ندارید تا به آنان بپردازید و چه بسا دشمن، ما را شماتت و سرزنش می­ کند. ما دوست داریم یک سوم دارایی خود را در اختیار شما قرار دهیم تا هر گاه هیأتی به مدینه آمد، شما چیزی داشته باشید تا به آنان بدهید. آن حضرت(ص) پاسخی نداده و منتظر شدند تا از سوی پروردگار فرمانی در این باره صادر شود. جبرئیل(ع) نازل شد و گفت: ای پیامبر! بگو: من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم جز دوست داشتن نزدیکانم.»

     آن حضرت(ع) در پایان این روایت فرمودند: « منافقان با شنیدن این آیه شریفه بر آشفتند و گفتند: خدا این آیه را نازل نکرد مگر آنکه پسر عموی پیامبر، علی(ع) را تقویت نماید و اهل بیت او را به ما تحمیل کند. پیامبر دیروز گفت: « مَن کُنتُ مَولاهُ فَعَلی مَولاه؛ آن کس که من پیشوای اویم بعد از من علی پیشوای اوست». امروز هم می­ گوید: «...لاأسألُکُم علیهِ أجراً إِلاّ المَوَدَّةَ فیِ القُربی...(تفسیر نور الثقلین، ج4، ص573)

      در روایات متعددی «موده فی القربی» به محبت و مودت اهل بیت و خاندان پیامبر تفسیر شده است. بی­ شک بالاترین محبت، محبتی است که خدابه آن سفارش کرده باشد. سعید بن جبیر از عامر نقل مى‏ کند: « لَمّـا نَزَلَتْ « قُلْ لاأَسْألُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدةَ فی الْقُرْبى» قالُوا: یا رَسُولَ اللهِ! مَنْ قَرابَتُکَ؟ مَنْ هؤُلاءُ الَّذینَ وَجَبَتْ عَلَیْنا مَوَدَّتُهُمْ؟ قالَ: عَلِىٌّ وَ فاطِمَةُ وَ ابْناهُما و قالَها ثَلاثاً؛ هنگامى که آیه مودّت بر پیامبر(ص) نازل شد، مردم از آن حضرت پرسیدند: منظور از اقوام و نزدیکان شما، که در این آیه آمده و مودّت آنها بر ما واجب شده، چه کسانى هستند؟ پیامبر(ص) فرمود: منظور على و فاطمه و حسن و حسین هستند. و این جمله را سه بار تکرار کرد.» (الدّرّالمنثور، ج 6، ص7)

      به گواهی تاریخ، رسول گرامی اسلام(ص) در راه ابلاغ رسالت خویش و انجام مأموریّت­ هاى الهى، زحمات زیاد و رنج­ هاى فراوان متحمّل شدند؛ ابتدا در مقابل این کارهاى با ارزش از کسى طلب اجر و پاداش نکردند ولی در اواخر عمر شریفشان ـ آن هم به توصیه قرآن مجید ـ دوستى نزدیکانشان را به عنوان اجر و مزد رسالت، از مسلمانان خواستند.

     در کتب اهل سنت روایت ­های زیادی از رسول اکرم(ص) در خصوص حبّ اهل بیت نقل شده است که به ذکر بخشی از روایت مفصل نقل شده در کتاب زمخشری بسنده می­ کنیم: « ... أَلا و مَنْ ماتَ عَلى حُبِّ آلِ مُحَمّد ماتَ مَغْفُوراً لَهُ، أَلا مَنْ ماتَ عَلى حُبِّ آلِ مُحَمّد ماتَ تائِباً، أَلا وَ مَنْ ماتَ عَلى حُبِّ آلِ مُحَمَّد ماتَ مُؤْمِناً مُسْتَکْمِلَ الاْیمانِ .... اَلا وَ مَنْ ماتَ عَلى بُغْضِ آلِ مُحَمَّد ماتَ کافِراً، اَلا وَ مَنْ ماتَ عَلى بُغْضِ آلِ مُحَمَّد لَمْ یَشُمَّ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ؛ کسانى که با محبّت و عشق آل محمّد(ع) می ­میرند آمرزیده و بخشوده خواهند بود. هر کس با عشق و مودّت اهل البیت(ع) از دنیا برود، تائب از دنیا رفته است. کسى که با عشق و محبّت آل محمّد(ع) بمیرد، همانند مؤمن کامل الایمان از دنیا رفته است... و کسى که با بغض و کینه آل محمّد(ع) بمیرد، کافر از دنیا مى ­رود! کسى که با بغض اهل بیت(ع) بمیرد، بوى بهشت را استشمام نمى­ کند.» (الْکَشّافِ ج4، ص220)

     طبرسى در تفسیر خود از پیامبر اسلام(ص) نقل مى­ کند: « خداوند ریشه­ هاى پیامبران را از هم جدا آفرید، ولى من و على از یک ریشه و یک درخت هستیم، من ریشه این درخت و على به منزله شاخه ­هاى آن است و فاطمه جنبه تلقیح و نطفه ­بندى آن را دارد. حسن و حسین میوه ­هاى این درخت پربرکت و شیعیان ما هم به منزله برگ­هاى این درخت مى ­باشند. اگر بنده ­اى از بندگان ما در بین صفا و مروه هزار سال عبادت کند و دوباره هزار سال دیگر عبادت کند و در مرحله سوم نیز هزار سال عبادت کند به گونه­ اى که همچون مشک کهنه خشکیده ­اى شود، ولى محبّت و مودّت ما را درک نکند او را به رو در آتش جهنّم مى اندازند! سپس پیامبر آیه مودّت را تلاوت فرمودند.(مجمع البیان، ج9، صفحه 28)